Wymaga stwierdzenia, iż zgodnie z art. 139 ust. 1 p.z.p., do umów w sprawach zamówień publicznych, zwanych dalej „umowami”, stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, jeżeli przepisy ustawy (PZP) nie stanowią inaczej.
Umowa o roboty budowlane należy do tzw. umów nazwanych, uregulowanych w treści Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
W związku z powyższym, zasadnym jest stwierdzenie, iż przedmiotem umowy, a więc przedmiotem zamówienia na roboty budowlane, jest realizacja przewidzianego w umowie obiektu. Jednak zarówno w Kodeksie cywilnym, jak również w ustawie Prawo zamówień publicznych, ustawodawca nie zawarł definicji obiektu budowlanego, co wymusza posłużenie się innymi aktami prawnymi w tym zakresie.
Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2018 poz. 1202 t.j.), ilekroć w ustawie jest mowa o obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych.
Z kolei w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE, jako obiekt budowlany określono „wynik całości robót budowlanych w zakresie budownictwa lub inżynierii lądowej i wodnej, który może samodzielnie spełniać funkcję gospodarczą lub techniczną” (art. 2 ust. 1 pkt 7 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r.).
Analizując dalej zapisy Kodeksu cywilnego – jak głosi art. 649 k.c., w razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy.
Zgodnie z art. 31 ust. 1 p.z.p., zamawiający opisuje przedmiot zamówienia na roboty budowlane za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych.
§ 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. z 2013 poz. 1129 j.t.), dalej r.m.i. stwierdza, iż dokumentacja projektowa, służąca do opisu przedmiotu zamówienia na wykonanie robót budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę, składa się w szczególności z:
1) projektu budowlanego w zakresie uwzględniającym specyfikę robót budowlanych;
2) projektów wykonawczych w zakresie, o którym mowa w § 5;
3) przedmiaru robót w zakresie, o którym mowa w § 6;
4) informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w przypadkach gdy jej opracowanie jest wymagane na podstawie odrębnych przepisów.
Jak wskazuje § 4 ust. 3 r.m.i, jeśli zamówienie na roboty budowlane, o których mowa w ust. 1 i 2, jest udzielane w trybie zamówienia z wolnej ręki lub w istotnych postanowieniach umowy przyjęto zasadę wynagrodzenia ryczałtowego, dokumentacja projektowa może nie obejmować przedmiaru robót.
Zgodnie z § 5 ust. 1 r.m.i., projekty wykonawcze powinny uzupełniać i uszczegóławiać projekt budowlany w zakresie i stopniu dokładności niezbędnym do sporządzenia przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, przygotowania oferty przez wykonawcę i realizacji robót budowlanych.
W oparciu o powyższe przepisy należy stwierdzić, iż projekt budowlany ma charakter nadrzędny względem projektu wykonawczego, zaś zapisy projektu wykonawczego mają pierwszeństwo przed treścią przedmiaru robót. Projekt wykonawczy powinien uzupełniać i uszczegóławiać projekt budowlany, natomiast przedmiar robót sporządza się na podstawie projektu wykonawczego.
Jak głosi opinia Ministerstwa Infrastruktury z dnia 17.08.2009 r. (znak pisma: MU7ACh-0831-4(9)/09, Doc 951 975): „w sytuacji, gdy rozwiązania zawarte w projekcie wykonawczym są sprzeczne lub niezgodne z projektem budowlanym, nie mogą być uznane za wiążące. W przypadku rozbieżności między projektem budowlanym, a wykonawczym należy zawsze uznać, że projekt wykonawczy jest obarczony błędem i należy go doprowadzić do zgodności z projektem budowlanym. Zmiana projektu wykonawczego w tym zakresie nie jest zmianą przedmiotu umowy, lecz usunięciem rozbieżności między dokumentem wyższego rzędu (projekt budowlany) a dokumentem pochodnym (projekt wykonawczy) (…) Analogiczna relacja nadrzędności zachodzi między projektem wykonawczym a przedmiarem. Projekt wykonawczy jest uszczegółowieniem projektu budowlanego i stanowi podstawę opracowania przedmiaru. Przedmiar stanowi wyliczenie i zestawienie planowanych prac wykonane na podstawie rysunków w dokumentacji projektowej. Podstawowym celem przedmiaru nie jest opisanie robót, lecz umożliwienie ich wyceny. W przypadku jakiejkolwiek rozbieżności między projektem budowlanym, projektem wykonawczym a przedmiarem bezwzględnie pierwszeństwo należy przyznać projektowi budowlanemu i wykonawczemu”. Co więcej, jeżeli m.in. w istotnych postanowieniach umowy przyjęto zasadę wynagrodzenia ryczałtowego, dokumentacja projektowa może w ogóle nie obejmować przedmiaru robót!
Zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 30 lipca 2009 r. (sygn. akt KIO/UZP 921/09), „przedmiar robót, stanowiący podstawę sporządzenia kosztorysu, jest opracowaniem wtórnym w stosunku do projektu i specyfikacji technicznych i to nie on determinuje zakres prac objętych przedmiotem zamówienia. Zawarte w przedmiarze robót zestawienia mają zobrazować skalę roboty budowlanej i pomóc wykonawcom w oszacowaniu kosztów inwestycji, wobec czego przedmiarowi robót można przypisać wyłącznie charakter dokumentu pomocniczego. Obowiązek obliczenia ceny oferty na podstawie przedmiaru robót oznacza, przy ryczałtowym charakterze ceny ofertowej, tyle tylko, iż podstawą – bazą wyjściową obliczeń wykonawcy jest przedmiar, co jednocześnie jednak nie może być utożsamione z zakazem uwzględnienia przez wykonawcę jego własnych obmiarów i założeń kalkulacyjnych, których konsekwencjami mogą być odstępstwa (zarówno in plus, jak i in minus) od założeń wyjściowych – bazowych, zawartych w przedmiarach. (…) Przedmiar robót nie determinuje zakresu prac przewidzianych do wykonania zamówienia, a w konsekwencji nie determinuje wielkości ujmowanych w kosztorysie ofertowym kosztów”.
Podobnie w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 14 maja 2013 r. (sygn. akt KIO 970/13) stwierdzono, iż „w sytuacji przyjęcia przez zamawiającego wynagrodzenia ryczałtowego, ewentualny przedmiar załączony do SIWZ ma charakter pomocniczy (…) Decydujące znaczenie ma dokumentacja projektowa, a nie przedmiary”.
Również w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 28 lipca 2010 r. (sygn. akt KIO/UZP 1491/10) wskazano, iż „zawarte w przedmiarze robót zestawienia mają zobrazować skalę roboty budowlanej i pomóc wykonawcom w oszacowaniu kosztów inwestycji, wobec czego przedmiarowi robót można przypisać wyłącznie charakter dokumentu pomocniczego, którego znaczenie sprowadza się do czynności skalkulowania kosztów realizacji zadania, a nie wyszczególnienia materiałów i prac, które składają się na zamówienie. (…) Stwierdzić należy, że przedmiar robót, stanowiący podstawę sporządzenia kosztorysu, jest opracowaniem wtórnym w stosunku do projektu i specyfikacji technicznych i to nie on determinuje zakres prac objętych przedmiotem zamówienia”.
Zapraszam do kontaktu w przypadku dalszych pytań lub potrzeby pomocy prawnej: