Zamawiający w zdecydowanej większości przypadków przeprowadzają obecnie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego w tzw. procedurze odwróconej. W przypadku jej zastosowania, zamawiający najpierw dokonuje oceny ofert, a następnie bada, czy wykonawca, którego oferta została oceniona jako najkorzystniejsza, nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu.
Czy w przypadku, gdy w przetargu nieograniczonym, prowadzonym w procedurze odwróconej, oferty większej liczby wykonawców zawierają cenę, która wydaje się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia, jest on wówczas zobowiązany do wezwania do wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny każdego z danych wykonawców? Czy jedynie tego wykonawcę, którego oferta będzie miała, jednocześnie, największą liczbę punktów na podstawie kryteriów oceny ofert?
Trzeba wskazać, że zamawiający, w opisanej w akapicie drugim sytuacji, jest zobowiązany w pierwszej kolejności do wezwania do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, na podstawie art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1a ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 z późn. zm.), dalej p.z.p., każdego z wykonawców, których oferty zawierają cenę, która wydaje się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia. Nie zaś tylko tego z tych wykonawców, którego oferta będzie miała największą liczbę punktów. Może on odstąpić od wezwania danego wykonawcy do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, jeżeli jego oferta podlega już odrzuceniu z jakiegoś innego powodu.
Uregulowana w art. 24aa ust. 1 p.z.p. procedura odwrócona polega na tym, że zamawiający w pierwszej kolejności przystępuje do zbadania ofert pod kątem wystąpienia okoliczności skutkujących odrzuceniem oferty (art. 89 ust. 1 p.z.p.) – tzw. weryfikacja przedmiotowa, a następnie ocenia je z uwzględnieniem kryteriów oceny ofert przyjętych w SIWZ. Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 4 p.z.p., zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia. Zamawiający musi zbadać pod kątem wystąpienia tej przesłanki każdą złożoną ofertę, za wyjątkiem oferty, która podlega już odrzuceniu z innej przyczyny. Stwierdzenie wystąpienia rażąco niskiej ceny w ofercie musi być zaś poprzedzone wezwaniem do złożenia wyjaśnień, na podstawie art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1a p.z.p. Zamawiający tworzy „ranking ofert” i przydziela punkty jedynie ofertom, które m.in. nie zawierają rażąco niskiej ceny. Dopiero po tym wzywa wykonawcę, którego oferta została oceniona jako najkorzystniejsza, do przedłożenia określonych oświadczeń lub dokumentów na potwierdzenie braku podstaw do wykluczenia oraz spełnienia warunków udziału w postępowaniu.